पञ्चगव्य गाईबाट उत्पादित विभिन्न वस्तुहरूको मिश्रण हो, जसमा दूध, दही, घिउ, गोबर र गहुँत समावेश हुन्छ। यसलाई जैविक मल, बिरुवाको विकासको लागि खाद्य तत्व र मानव स्वास्थ्यका लागि औषधि रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। पञ्चगव्यको उपयोगले बोटबिरुवाको प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउने, माटोको उर्वराशक्ति सुधार गर्ने, र स्वस्थ बिरुवा हुर्काउन मद्दत गर्दछ। यो लेखले पञ्चगव्य बनाउनका लागि आवश्यक सामग्री र प्रक्रिया वर्णन गरेको छ, जसमा गाईको गोबर र घ्यूको मिश्रणलाई ३ दिनसम्म छोपेर राख्नुपर्ने छ। पञ्चगव्यले बिरुवामा लाभदायक सूक्ष्मजीवाणु र हर्मोनहरू थप्न मद्दत गर्ने बताइएको छ। अध्ययनहरूले पञ्चगव्य प्रयोग गर्दा आलु र मुसुरोको उत्पादनमा सुधार देखाइएको छ, जसले रासायनिक मलको प्रयोगमा कमी ल्याउँछ र आर्थिक लाभ पनि सुनिश्चित गर्छ। पञ्चगव्यलाई सुरक्षित र स्थानीय उत्पादनका रूपमा विकसित गरेर दिगो कृषि अभ्यासलाई प्रोत्साहन गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सकिन्छ। यसरी पञ्चगव्यले जैविक खेतीमा आधारित कृषि प्रणालीमा परिवर्तन ल्याउन र पर्यावरण मैत्री दिगो खेतीलाई प्रवर्धन गर्न महत्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ।